Overgewicht is een serieus probleem in Nederland. Vorig jaar had zo’n beetje de helft van alle Nederlanders van 18 jaar of ouder te maken met overgewicht, waarvan een aanzienlijk deel ernstig overgewicht had. Oftewel: obesitas. Obesitas neemt enorme gezondheidsrisico’s met zich mee, en het is daarom belangrijk dat we weten wat het precies is en wat je ertegen kunt doen.
Naast mijn rol als Jan de Vitamineman, ben ik ook werkzaam als medisch professional in het ziekenhuis. Laatst werd mij daar gevraagd om een presentatie te geven over obesitas. Ik heb immers door de jaren heen een berg aan kennis opgedaan over het onderwerp, omdat ik er met Vitaminebooster en Vitaal Online dagelijks mee bezig ben. En laten we niet vergeten dat ik in het verleden zelf ook niet de meest gezonde boy ooit was. Dit maakte mij de aangewezen kandidaat om het eens even goed over dit onderwerp te hebben!
Wat is obesitas?
De definitie van ‘obesitas’ is volgens de World Health Organization (WHO):
Een chronische ziekte, waarbij een zodanige overmatige vetstapeling in het lichaam bestaat dat dit aanleiding geeft tot gezondheidsrisico’s.
Uit deze definitie blijkt dat obesitas een ziekte is, dat het chronisch is en dat de vetstapeling in het lichaam tot gezondheidsproblemen leidt. De vetstapeling moet zodanig zijn dat dit gezondheidsproblemen veroorzaakt: dit verwijst aan de ene kant naar de totale hoeveelheid vet in het lichaam en aan de andere kant naar de verdeling ervan. Hierdoor is medische aandacht nodig voor de preventie, diagnostiek en behandelingen. Ook moeten we beseffen dat het een levenslang probleem is, waar op dit moment nog geen volledige genezing voor bestaat. (1)
Hoe ontstaat obesitas?
Je ontwikkelt de ziekte door gedurende langere tijd meer energie je lichaam in te pompen dan dat je verbruikt. We noemen dit ook wel een ‘langdurige energiepositieve disbalans in de energiebalans’. Oorzaken hiervan zijn vaak een zittende levensstijl en het veel binnenkrijgen van voeding en dranken van hoogenergetische waarde.
Het milieu waar je in verkeert, speelt ook een grote rol in de ontwikkeling van obesitas. In Nederland komt de ziekte het meest voor bij mensen van Turkse, Antilliaanse, Marokkaanse en Surinaamse herkomst. Daarnaast hebben de lagere sociaal-economische klassen meer te maken met obesitas. Erfelijke aanleg en voorkeuren vanuit verschillende culturen spelen ook zeker een belangrijke rol. Zo worden slankere mensen in bepaalde culturen gezien als ongezond en niet-vermogend.
Wat zijn de gevolgen van obesitas op je lichaam?
In veel gevallen komen (aanstormende) obesitas-patiënten in eerste instantie niet met overgewichtsklachten bij de huisarts terecht, maar met één of meer van de volgende klachten:
- Diabetes mellitus type 2
- Cardiovasculaire aandoeningen
- Chronische gewrichtsklachten
- Slaapapneu
Het is vervolgens aan de huisarts om te onderzoeken of het onderliggende probleem te maken heeft met overgewicht. Hierbij wordt er gekeken naar onder meer je buikomvang, BMI en wordt er eventueel bloedonderzoek uitgevoerd waar de gehalten hemoglobine (Hb), ferritine, vitamine B, vitamine D en de nierfunctie worden bepaald. Ook kan de huisarts ervoor kiezen je ontlasting te onderzoeken om erachter te komen of je besmet bent met de Helicobacter pylori bacterie. Mocht de huisarts vaststellen dat het om obesitas gaat, dan zijn er vervolgens verschillende opties om het aan te pakken.
Wat kun je tegen obesitas (laten) doen?
Er zijn nog geen aangetoond effectieve manieren gevonden om obesitas met medicijnen te behandelen. Wat er op dit moment wordt gedaan, is de ziekte te lijf gaan met verpleegkundige interventies of op niet-medicamenteuze manieren.
Verpleegkundige interventies
Bij verpleegkundige interventies bespreekt de zorgprofessional de relatie tussen voedselinname, lichamelijke inspanning, gewichtstoename en gewichtsverlies. Ook komen onderwerpen als gewoonten, gebruiken en culturele en erfelijke factoren aan bod die het gewicht kunnen beïnvloeden. Vervolgens wordt er nagegaan in hoeverre je gemotiveerd bent om je eetgewoonten te veranderen. De verpleegkundige moedigt deelname aan lotgenoten- of zelfhulpgroepen aan, houdt trends bij in gewichtsafname en -toename, helpt je met het formuleren van je doelen en stelt realistische korte – en langetermijndoelen op voor een wijziging in je eetpatroon. Indien nodig, bepaalt de zorgprofessional in overleg met een diëtist het benodigd aantal calorieën en type voedingsstoffen om optimaal aan je voedingsbehoeften te voldoen.
Niet-medicamenteuze behandeling
Wordt obesitas veroorzaakt door emotie-eten, dan kan cognitieve gedragstherapie in combinatie met een dieet en bewegingsplan uitkomst bieden. Ben je daarvoor al in een te ver gevorderd stadium van de ziekte beland, dan zijn er verschillende chirurgische behandelingen beschikbaar.
- Een maagband (gastric band): via een kijkoperatie plaatst de chirurg een siliconenbandje rond de maag, net onder de slokdarm. Doordat de voormaag hierdoor verkleind wordt, zul je eerder vol zitten dan voorheen. Het gevolg is dat je miner gaat eten en gewicht zult verliezen. (2)
- Een gastric bypass: tijdens deze operatie wordt de maag verkleind en het spijsverteringskanaal gedeeltelijk omgeleid (bypass). Hierdoor kun je minder eten. Al het voedsel wordt opgenomen, maar er worden minder vitamines opgenomen. Het gevolg is dat je na de ingreep sneller gewicht verliest. (3)
- Een gastric sleeve: bij een gastric sleeve verwijdert de chirurg een groot deel van je maag. Dit doet hij in de lengte, dus van boven naar beneden. De in- en uitgang van de maag blijven hetzelfde en ook het spijsverteringskanaal blijft hetzelfde. Wel wordt je maag een stuk kleiner. En doordat de maag kleiner is, val je af. (4)
Overgewicht voorkomen? Vitaminebooster helpt je graag
Voorkomen is beter dan genezen. En aangezien ik zelf veel te zwaar ben geweest, weet ik als geen ander dat jij dat punt niet wilt bereiken. Maar vaak is het lastig om de knop om te zetten en je levensstijl aan te passen. Daarom bied ik 1-op-1 advies aan, waarmee ik jou inzicht geef in je (voedings)gedrag en waarin we samen naar een manier toe gaan werken die voor jou het beste werkt om weer goed in je vel te komen.
Meer weten? Stel je vragen via WhatsApp of via het contactformulier
Geraadpleegde bronnen voor deze blogpost
(1) https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/obesitas#volledige-tekst/
(2) https://www.obesitaskliniek.nl/behandeling/de-operatie/gastric-band-maagband/
(3) https://www.obesitaskliniek.nl/behandeling/de-operatie/gastric-bypass/
(4) https://www.obesitaskliniek.nl/behandeling/de-operatie/gastric-sleeve/
